Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

Το ωράριο των καταστημάτων απειλεί τις συνήθειες μας…




ΑΚΟΥΓΑ την επιχειρηματολογία του παλαίμαχου εμπόρου: «Να ανοίγουμε και τις Κυριακές!.. Που ακούστηκε αυτό; Έχει ο κόσμος λεφτά για να ψωνίσει τις Κυριακές;» Πράγματι, δεν έχει… Αλλά και όταν ο κόσμος ψώνιζε ασύστολα, την περίοδο της «καταναλωτικής μέθης» και προσπάθησε να το προτείνει ο τότε υπουργός Ανάπτυξης (2004 -2005, Δημ. Σιούφας) κανείς δεν το είδε ως ευκαιρία… Η ίδια και τότε αντίδραση με τη συνήθη επωδό: «το κάνουν για τις πολυεθνικές»! Κι ας μην το επέβαλλε τότε καμιά τρόικα (η Ελλάδα ανήκε στους Έλληνες ως γνωστόν, τω καιρώ εκείνω)… Κι ας εξαιρούνται τα καταστήματα άνω των 250 τετραγωνικών μέτρων τώρα, αποκλείοντας τις πολυεθνικές…
ΕΙΝΑΙ η μοίρα κάθε μεταρρυθμιστικής προσπάθειας στην Ελλάδα να προσκρούει στην απροθυμία όλων μας να αλλάξουμε… Να απορρίπτουμε, εφευρίσκοντας επιχειρήματα σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά, κάθε απόπειρα να δούμε τα πράγματα αλλιώς… Θυμάμαι μια δίκη το 1989 όταν άρχισαν να εκπέμπουν τα πρώτα ιδιωτικά κανάλια στη χώρα μας… Μας είχαν «σύρει» στα δικαστήρια οι ιδιοκτήτες βίντεο κλαμπ στη Λάρισα, γιατί προβάλλοντας δωρεάν ταινίες δημιουργούσαμε κατά τη γνώμη τους, αθέμιτο ανταγωνισμό!... Αλλά, κανείς δεν έμπαινε στον κόπο να δει το συμφέρον του πολίτη που δεν θα  πλήρωνε πλέον για την ψυχαγωγία του!.. Μόνο τη σύγκρουση συμφερόντων έβλεπε!.. Ο καιρός όμως πέρασε και δόξα τω Θεώ, η εμπειρία απέδειξε ότι και για τις δωρεάν ταινίες των καναλιών και για τις επί πληρωμή των βίντεο κλαμπ υπήρχε χώρος… Συμπέρασμα: η αγορά εν τέλει είναι πιο πειστική και από τους υπουργούς και από τους συνδικαλιστές του εμπορικού κόσμου… Αρκεί να την αφήσουμε να λειτουργήσει ελεύθερα…
ΣΤΟ ΚΑΤΩ – ΚΑΤΩ, αγορά δεν είναι μόνο τα καταστήματα του εμπορικού κέντρου… Αγορά δεν είναι μόνο τα ρούχα και τα παπούτσια… Αγορά είναι και τα μίνι μάρκετ που ξενυχτούν καθημερινά και λειτουργούν Σαββατοκύριακα γιατί ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας…Αγορά είναι και τα ζαχαροπλαστεία που λειτουργούν Σαββατοκύριακα παρ’ ότι «δεν υπάρχουν χρήματα για να ψωνίσει ο κόσμος την Κυριακή» όπως λένε οι έμποροι… Αγορά είναι και τα «υπερπερίπτερα» που πουλάνε τα πάντα ό,τι ώρα της ημέρας θέλει ο καταναλωτής… Αυτή η «αγορά» για να λειτουργεί τόσο ελεύθερα θα πει ότι και εξυπηρετεί και (εξ αυτού του λόγου) επιβιώνει…
ΕΙΝΑΙ λίγο περίεργο οι εκπρόσωποι της «ελεύθερης αγοράς» να τη θέλουν τόσο «κλειστή», επικαλούμενοι επιχειρήματα που προσεγγίζουν τη δημοσιοϋπαλληλική λογική… Οι έμποροι περισσότερο από τον καθένα από εμάς, γνωρίζουν ότι ο ανταγωνισμός είναι εκ των ων ουκ άνευ στην αγορά… Είναι ταυτόχρονα «απειλή» και «ευκαιρία»… Ακόμα και τις εποχές που ο καταναλωτής δεν έχει αγοραστική ικανότητα… Γιατί, κάποιος θα επωφεληθεί κι από αυτό: αυτός πχ που έχει τη δυνατότητα να πουλήσει φθηνά, με δόσεις, με ευκολίες πληρωμής ή να λειτουργήσει το Σαββατοκύριακο…
ΤΟ ΠΑΡΗΓΟΡΟ είναι ότι δεν συμφωνούν όλοι στη στείρα άρνηση… Υπάρχουν έμποροι που βλέπουν «ευκαιρίες» στην απελευθέρωση του ωραρίου… Είναι αυτοί που αντέδρασαν και στην συνέχιση της αργίας του Σαββάτου την θερινή περίοδο και έσπευσαν να ανοίξουν τα καταστήματα τους… Δεν απέδωσε η απόπειρα τους: συνάντησαν την αδιαφορία του καταναλωτικού κοινού που προτίμησε τον Πλαταμώνα και τον Αγιόκαμπο από το να βγει στην αγορά… Οι περισσότεροι υποτάχθηκαν στο μοιραίο και διέκοψαν τη λειτουργία των καταστημάτων τους το Σάββατο ελλείψει καταναλωτικού ενδιαφέροντος… Και σ αυτή την περίπτωση, η αγορά αποδείχθηκε πιο πειστική από τους θεωρητικούς της απελευθέρωσης… Χρειάστηκε όμως, να αφεθεί να λειτουργήσει ελεύθερα για να δούμε την αντίδρασή της…
ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ είναι ότι, στην πράξη μόνο θα δούμε το αποτέλεσμα της απελευθέρωσης… Αλλά θα πρέπει να τη δοκιμάσουμε πρώτα… Χωρίς φοβικά σύνδρομα και χωρίς προκαταλήψεις… Και κυρίως χωρίς υπερβολές: τη δεκαετία του ’70 και του ’80 δεν υπήρχε ούτε κατά διάνοια η σημερινή καταναλωτική μανία, παρ’ όλα αυτά τα καταστήματα στη Λάρισα λειτουργούσαν έξι μέρες την εβδομάδα κι έκλειναν μόνο το απόγευμα της Πέμπτης… Δεν ήταν «εργασιακός μεσαίωνας»!.. Απλώς, δεν είχαμε τότε μπει ακόμα στην περίοδο της «ήσσονος προσπάθειας», όταν ακόμα και οι υπερασπιστές της ιδιωτικής πρωτοβουλίας αντέγραφαν τη λάϊτ εργασιακή ζωή των υπαλλήλων του δημοσίου, τους οποίους κατά τα άλλα αφόριζαν…
ΑΛΗΘΕΙΑ: αν αντί της λειτουργίας των καταστημάτων την Κυριακή, ρίξει κανείς την ιδέα της κατάργησης της αργίας του απογεύματος της Τρίτης ή της Πέμπτης θα συμφωνήσουν οι έμποροι; Φοβάμαι πως όχι… Άλλωστε το κάνουν και τώρα, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι έτσι πριμοδοτούν οι ίδιοι (και όχι το υπουργείο) τις πολυεθνικές που λειτουργούν κανονικά!..

Και διηγώντας τα, να κλαίς…




            ΑΝ ένα κόμμα έχει δημιουργηθεί μόνο και μόνο για να αντισταθεί στο μνημόνιο, ποια θα μπορούσε να είναι η τύχη του όταν πάψει να μας απασχολεί το μνημόνιο; Καμία, αν δεν έχει να προσθέσει κάτι για το μετά… Εκτός κι αν τα στελέχη του υπολογίσουν (πονηρά σκεπτόμενα) ότι, για μια τριετία – τετραετία μπορούν να εξασφαλίσουν την πολιτική τους παρουσία, επειδή το μνημόνιο θα κρίνει τις επιλογές των ψηφοφόρων και «μετά βλέπουμε»…
            ΕΠΕΙΔΗ όμως, ουδείς μπορεί να στηρίξει την πολιτική επιβίωση μόνο στην αντιπαράθεση με το μνημόνιο και την διεκτραγώδηση των συνεπειών της εφαρμογής του, ρίχνει ορισμένες ιδέες για το μετά… Κι αρχίζει τότε μια ποικιλία ιδεών: άλλος, σου λέει, θα διαγράψουμε μονοκοντυλιά το χρέος όχι μόνο το δικό μας, αλλά και των άλλων νοτίων χωρίς να ρωτήσουμε κανέναν: ούτε τους δανειστές, ούτε τους άλλους νοτίους… Άλλος, σου λέει ότι το μετά είναι η σχέση με το δολάριο και η προείσπραξη της υπεραξίας του φυσικού πλούτου σε δολάρια οπωσδήποτε…
            ΚΑΙ τότε, σοβαροί (υποτίθεται) πολιτικοί άνδρες ανακαλύπτουν ότι οι προτάσεις αυτές δεν είναι σοβαρές και εγκαλούν τους εμπνευστές τους ότι τις «ρίχνουν» στον δημόσιο διάλογο χωρίς να ενημερώσουν κανέναν και χωρίς να τις τεκμηριώσουν! Αλήθεια πότε τα αντελήφθησαν όλα αυτά; Όταν ήρθε το δολάριο να αναδείξει τη γραφικότητα (τουλάχιστον) την οποία όλοι γνώριζαν εδώ και χρόνια; Τι περίμεναν δηλαδή, να ακούσουν από το στόμα ενός ηγέτη που με περισσή ευκολία συνέδεε πριν από χρόνια το ΠΑΣΟΚ με την «17 Νοέμβρη» και εδώ και μήνες υποστηρίζει ότι μας ψεκάζουν για να είμαστε αδρανείς; Τι περίμεναν από έναν άνθρωπο που δεν δίσταζε να διαψεύδει δημοσίως τον πρόεδρο της Δημοκρατίας για το περίφημο non paper;
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» είναι ένα χρήσιμο παράδειγμα του τι προκύπτει όταν ο ελληνικός λαός ψηφίζει οργισμένα… Όταν αποφασίζει το θυμικό του… Όταν θέλει απλώς να «τιμωρήσει» και να διαμαρτυρηθεί… Όταν του αρκεί να τον διαβεβαιώσουν ότι δεν φταίει ο ίδιος και δεν βρίσκει ότι το χάιδεμα των αφτιών δεν συνιστά λύση…
ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ μόνο τους «Ανεξάρτητους Έλληνες» η ξαφνική προσγείωση στην πραγματικότητα… Αφορά κι εκείνους που έχουν επενδύσει σε πολιτικές που δεν ανταποκρίνονται στον ρεαλισμό με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται κρίσιμες καταστάσεις σαν την οικονομική κρίση… Γι αυτό, ας προετοιμάζονται για ανώμαλη προσγείωση όσοι ψηφοφόροι σπεύδουν στην πολιτική αγορά να ψωνίσουν «εύκολες λύσεις»… Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να καταλάβουν ποιες είναι οι «εύκολες λύσεις»… Αρκεί να διατρέξουν τον Τύπο των άλλων χωρών του νότου για να διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις που να προτείνουν «σύνδεση με το δολάριο» ή «μονομερή διαγραφή του χρέους»… Ούτε στην Ιταλία, ούτε στην Ισπανία, ούτε στην Ιρλανδία, ούτε στην Πορτογαλία, ούτε καν στην Κύπρο, όπου η κυβέρνηση είναι της Αριστεράς… Ο ρεαλισμός ειδικώς της τελευταίας περίσσεψε: μνημόνιο παρά την κακή εμπειρία της Ελλάδας, με ένα δάκρυ του προέδρου Χριστόφια να το επισφραγίζει.. Πιθανότατα αυτή είναι και η μονη διαφορά όταν μια αριστερή κυβέρνηση αντιγράφει μια κεντροαριστερή: δακρύζει τη στιγμή της επιλογής, αντί να γελάει με φόντο το Καστελόριζο!..

Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2012

Ο κλασικός νόμος της προσφοράς και της ζήτησης…




ΠΡΟ διετίας, όταν η κρίση άρχισε να αντιμετωπίζεται με μειώσεις μισθών, ένας φίλος μου με κάλεσε στο σπίτι του, πρωί Κυριακής, για να μοιραστεί μαζί μου το πρόβλημα του… Τη στιγμή που άρχισε να μου εξιστορεί το πώς ξαφνικά του μείωσαν το μισθό στα 800 ευρώ, χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτας: «μισό λεπτό» μου είπε «ήρθαν οι καφέδες μας»… Έμεινα άναυδος: «μα καλά παραγγέλλεις καφέ έξω; Δεν μπορείς να φτιάξεις εδώ;», «Έχουμε συνηθίσει τον καπουτσίνο με τη γυναίκα μου στη δουλειά» μου εξήγησε «και μας είναι δύσκολο να αλλάξουμε συνήθεια την Κυριακή»!
ΣΙΓΟΥΡΑ ο φίλος μου (που πιθανότατα αναγνωρίζει τον εαυτό του, τώρα που διαβάζει αυτό το κείμενο και θυμώνει) είναι η εξαίρεση… Πλην όμως, εκπροσωπεί μια μεγάλη κατηγορία συμπολιτών μας που, παρά την κρίση δεν έχουν αλλάξει οι συνήθειες… Αρκεί να δει κανείς πόσοι από τους νοσταλγούς της δραχμής περιμένουν κάθε μέρα στην ουρά διαφόρων «take away» για έναν εισαγόμενο καφέ, τον οποίο βεβαίως δεν θα βρίσκουν αν ικανοποιηθεί η επιθυμία τους να γυρίσουμε στη δραχμή… Αρκεί επίσης, να μετρήσει κανείς πόσα καταστήματα έτοιμου φαγητού (μαγειρευτού ή φαστ φουντ) λειτουργούν ακόμα στη Λάρισα…
ΑΠΟ τη μια λοιπόν,  το διαρκές παράπονο «γιατί δεν πέφτουν οι τιμές ενώ οι μισθοί μειώνονται;» κι από την άλλη, η μισή αγορά της Λάρισας να είναι καταστήματα «ντελίβερι», πως συμβιβάζεται αλήθεια; Υπάρχουν ακόμη τόσοι πολλοί συμπολίτες μας που αντέχουν να πληρώνουν το μπριάμ τέσσερα ευρώ στο ντελιβεράδικο ενώ στο σπίτι θα τους κοστίσει λιγότερο από ένα ευρώ; Προφανώς, υπάρχουν!.. Γι αυτό αντί να κλείσουν, πολλαπλασιάζονται (ακόμη και τώρα) τα take away είτε καφέ αφορούν, είτε πρόχειρο, είτε λιγότερο πρόχειρο φαγητό…
Η ΠΑΡΑΠΑΝΩ διαπίστωση είναι και μια απάντηση στο ερώτημα «γιατί δεν πέφτουν οι τιμές;». Γιατί, από εμάς εξαρτάται κυρίως να πιέσουμε το κόστος ζωής προς τα κάτω… Αναφέρομαι σε όσους δεν το έχουν κάνει ήδη, επειδή αδυνατούν να αλλάξουν συνήθειες… Η απλή λογική λέει ότι, το ερώτημα «γιατί δεν πέφτουν οι τιμές;» δεν έχει μία αλλά πολλές απαντήσεις… Εξαρτάται από τον καθένα από εμάς και από το τι θέλει να αγοράσει… Αν πχ θέλεις να αγοράσεις μεζονέτα έχουν πέσει κατά πολύ οι τιμές!.. Αν θέλεις να αγοράσεις «Πορσε Καγιέν» (για να θεωρείσαι «βέρος Λαρισαίος») μπορείς να βρεις με είκοσι χιλιάρικα σε άριστη κατάσταση!.. Αν θέλεις να νοικιάσεις ισόγειο κατάστημα στο κέντρο θα πληρώσεις νοίκι τρεις φορές λιγότερο από ότι θα πλήρωνες αν το νοίκιαζες πριν τρία χρόνια… Άρα, υπάρχουν τιμές που έπεσαν κατά πολύ… Γιατί; Απλούστατα γιατί δεν υπάρχει «ζήτηση»…
ΥΠΑΡΧΟΥΝ και τιμές που δεν πέφτουν παρά την εσωτερική υποτίμηση… Κι αυτές αφορούν είτε υπηρεσίες ή προϊόντα που αντέχουν (πόσο δηλαδή να μειωθεί η τιμή του καφέ όταν τις ηλιόλουστες μέρες δεν βρίσκεις τραπέζι να βολευτείς;) είτε τα είδη βασικής διατροφής… Εδώ όμως υπεισέρχεται η ευθύνη του καταναλωτή: η εύκολη λύση είναι να καταριέσαι και να καταγγέλλεις τα καρτέλ των σούπερ μάρκετ… Η δύσκολη είναι να αναζητήσεις το φθηνό στον μπακάλη της γειτονιάς… Όπου όμως, διαπιστώνεις ότι οι διαφορές με το πολυεθνικό σουπερ μάρκετ είναι ελάχιστες. Γιατί; Για πολλούς λόγους που έχουν να κάνουν με το ύψος της φορολογίας στην Ελλάδα ή στη χώρα όπου φορολογείται η εμπορική επιχείρηση, με τους έμμεσους φόρους, τα χαράτσια, το ύψος του ΦΠΑ που επιβαρύνει τα προϊόντα (23% στην Ελλάδα, μικρότερο αλλού), το κόστος του ρεύματος, το κόστος μεταφοράς των προϊόντων κλπ κλπ…
ΑΛΛΑ για την οικονομία της συζήτησης ας δεχτούμε ότι όποιος κάνει εμπόριο στην Ελλάδα κερδοσκοπεί… Ο καταναλωτής πως εννοεί τη δική του μάχη με τις τιμές; Του αρκεί να βγαίνει στα κανάλια και να καταγγέλλει την ακρίβεια; Του είναι δύσκολο αντί να καταγγέλλει την τιμή του καφέ να τον φτιάξει στο γραφείο; Θα του στοιχίσει πολύ λιγότερο ακόμη κι αν τον αγοράσει από το φθηνότερο take away!.. Καθημερινά τηλεφωνούν στα ραδιόφωνα πολίτες που διαμαρτύρονται για την αδυναμία τους να δώσουν χαρτζιλίκι στα παιδιά. Τόσο δύσκολο είναι να τους φτιάξουν ένα σάντουιτς από το σπίτι; 
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ δυστυχώς και η «μάχη κατά της ακρίβειας» δίνεται με όρους πολιτικής… Τουτέστιν: απλά καταγγέλλουμε τους κερδοσκόπους, όπως για το χρέος τους τοκογλύφους ή για τη διαφθορά τους διεφθαρμένους… Αν όμως αντί να ξοδεύουμε το χρόνο μας στις καταγγελίες και να περιμένουμε τη λύση άνωθεν,  δώσουμε τη δική μας (προσωπική, οικογενειακή) μάχη κατά της ακρίβειας, το αποτέλεσμα θα εξαρτάται μόνο από μας… Κι αν το κάνει ο καθένας από μας, η συμπεριφορά όλων μας θα «πιέσει» και την αγορά να προσαρμοσθεί στις δικές μας συνήθειες…